Câu chuyện sữa mẹ
1- Sữa mẹ là từ máu huyết của mẹ
Trong bầu ngực của người mẹ có chứa những tuyến sữa và những tuyến sữa và có rất nhiều túi chứa xung quanh tập trung rất nhiều mạch máu. Và khi máu huyết của người mẹ chảy vào mạch máu vùng này sữa sẽ được tạo ra từ hocmon sữa mẹ. Như thế thì sữa mẹ được tạo ra từ máu huyết mà lại có màu trắng trong. Sữa mẹ bao gồm những thành phần trong máu huyết có chứa rất nhiều bạch cầu vi chất dinh dưỡng và chất đạm cần cho nhu cầu của bé. Máu huyết có sắc tố màu đỏ nhưng cơ chế tạo ra sữa mẹ lại không cần dùng đến sắc tố sẵn có này nên sữa mẹ lại có màu trắng.
2- Hocmon để tạo ra sữa mẹ
Hocmon hoạt động chủ yếu để tạo và tiết ra sữa mẹ đó chính là prolactin và oxytocin. Đây được gọi là hocmon tạo ra sữa mẹ. Prolactin kích thích tuyến tạo sữa thêm sữa trong khi oxytoxin kích thích các tuyến này bóp tiết sữa và đẩy sữa theo các mạch ra đầu núm vú. Chính loại hocmon này góp phần vào việc tổng hoà tăng tiết sữa và em bé sẽ nút mạnh kích thích vào đầu ti mẹ. Nếu mẹ nghĩ sữa mẹ không đủ cho con thì mẹ không hẳn cần phải bù vào phần ko đủ bằng sữa bột mà điều quan trọng phải cho con ti nhiều lần trong ngày. Và điều cần nhớ rằng hocmon tạo ra sữa mẹ bị ảnh hưởng rất nhiều khi người mẹ căng thẳng, cho nên mẹ lúc nào cũng giữ mình trong tâm trạng thư thái và thoải mái.
3- 3 nguyên tắc tự nhiên để tăng lượng sữa mẹ
i- Cho bú thường xuyên và đều đặn:
Cho trẻ bú mẹ trên 10 lần 1 ngày. Khi bé được sinh ra đời rất cần sự xác nhận của cơ thể người mẹ rằng bé đã chào đời, mẹ cần cho bé bú càng sớm càng tốt khi bé mút mạnh vào đầu ti mẹ nghĩa là cơ thể mẹ đã hiểu bé đã chào đời và bắt đầu tạo ra sữa tức là sữa mẹ tăng tiết ra không chỉ là thức uống mà phải hiểu rằng khi bé mút nghĩa là bé đang sống và sự sống cần đến sữa mẹ nên sữa mẹ phải tiết ra.
Thời gian cho bé bú không hẳn là cách 3 tiếng 1 lần hoặc khi mới ngủ dậy, không phải khi bé khóc mới cho bú mà phải cho bé bú trước khi bé khóc, không phải chờ cho ngực căng mới cho bé bú mà cho bé bú trước khi ngực căng tức.
ii- Mẹ uống đầy đủ nước
Lượng sữa tăng tiết trong 1 ngày của cơ thể người mẹ giao động trong khoảng 700-900cc. Trong quá trình mang thai cơ thể mẹ tích trữ rất nhiều chất béo các mô mỡ của mẹ tăng lên phục vụ cho quá trình tạo sữa sau khi sinh nhưng lại không chứa nhiều nước, mẹ cần uống đủ nước để góp phần tăng tốc vào việc tạo sữa bằng cách uống đủ nước ngày khoảng 2 lít, vào mùa hè do lượng mồ hôi thoát ra nhiều nên cần đảm bảo ngày 3 lít.
Về nước uống cơ bản các loại trà đều có tốt ( trà gạo, trà lúa mạch ) đối với nước ép trái cây và nước có ga chứa rất nhiều đường nên mẹ cần giới hạn, trong bữa ăn uống nhiều canh rau. Cà phê trà xanh ( chứa hàm lượng cafein nhiều ) có tác dụng lợi tiểu mau đào thải nước ra khỏi người mẹ nên dù mẹ có uống nhiều nước cũng bị thất thoát đi nhiều do lượng cafein này đào thải ra khỏi người.
Bia và các loại đồ uống chứa nồng độ cồn nhẹ cũng được khuyến kích nên dùng vì alcohol có tác dụng làm căng mạch máu và thúc đẩy lượng máu đến tuyến sữa nhiều hơn cũng góp phần làm tăng lượng sữa mẹ, nhưng tuyệt đối không được lạm dụng uống quá nhiều.
Sữa tươi có chứa hàm lượng canxi khá nhiều rất tốt cho sự phát triển xương ở trẻ nhưng lại chứa hàm lượng chất béo quá nhiều nên mẹ không thể uống sữa tươi thay cho lượng nước hằng ngày, khi mẹ uống quá độ sẽ dẫn đến hiện trượng bị táo bón gây mệt mỏi ảnh hưởng đến sự tăng tiết sữa.
iii - Giấc ngủ trưa là chìa khoá vàng tạo sữa
Thiếu ngủ và mệt mỏi quá độ ảnh hưởng rất mạnh đến việc sản xuất sữa mẹ. Trong tháng đầu khi giấc ngủ của bé còn cạn và 1 đêm mẹ phải dậy từ 2 3 lần cho bé bú mẹ nên tập thói quen ngủ trưa cùng bé, khi bé ngủ mẹ cũng ngủ với bé để tạo đầy đủ năng lượng.
Đây là bài viết tăng lượng sữa mẹ bằng cách cho con bú trực tiếp, hiện nay còn có cách thay vì cho bé bú dùng máy hút sữa + massage cũng áp dụng ngày 10 lần để kích sữa, và còn 1 cách nữa đó là cho bé ti 1 bên và hút sữa 1 bên cũng góp phần làm kích thích sữa về nhiều.
HAI CƠ CHẾ TẠO SỮA MẸ TRƯỚC VÀ SAU 6 TUẦN
1- Cơ chế sản xuất sữa theo Hocmon (cho dù con có bú hay không)
Trong 6 tuần đầu, cơ chế tạo sữa và tiết sữa của cơ thể mẹ vận hành theo CƠ CHẾ HOCMON kích thích của hocmon (endocrine control): Tạo sữa nhờ hocmon Prolactin và hocmon tiết sữa Oxytocin.
Các hocmon này được tiết ra khi tinh thần mẹ thoải mái, con tiếp da mẹ nhiều giờ trong ngày, con mút ti mẹ nhiều lần trong ngày (10 - 12 lần trong tuần đầu), mẹ con cảm nhận được mối liên kết mẫu tử. Trong đó, việc con ngậm ti mẹ đúng cách là cách kích thích đau dây thần kinh để tạo hocmon giúp rất hiệu quả.
Vì thế trong giai đoạn 6 tuần này, tinh thần mẹ không thoải mái, giận, stress thì lượng sữa sẽ giảm đáng kể. 6 tuần này là thời gian cơ thể chạy tối đa công suất nhà máy sản xuất sữa, nếu hocmon được kích thích tối ưu. (Thường sản xuất dư thừa, và thường chảy sữa khi không bú, hoặc bú bên này chảy bên kia theo sự tăng giảm của hocmon là hoàn toàn bình thương.)
2- Cơ chế sản xuất sữa theo nhu cầu tại chỗ (Tuyến sữa trống sữa thì sữa mới sản xuất tiếp)
Sau 6 tuần (trung bình, nhưng thời điểm chính xác có thể khác nhau tuỳ người), cơ chế tạo sữa vẫn phụ thuộc vào 2 hocmon, nhưng lại được "kiểm soát" bởi CƠ CHẾ NHU CẦU TẠI CHỖ (autocrine control).
Tốc độ tạo sữa dựa vào độ trống của tuyến sữa và ống dẫn sữa sau cữ bú. Càng trống sữa tạo cho lần sau sẽ càng nhanh. Bầu vú không tự nhiên đến giờ là căng sữa sẵn như trước nữa. Cũng không tự động chảy ướt áo như trước nữa.
Hầu hết các mẹ không biết về sự thay đổi cơ chế này, chỉ thấy ngực rất mềm, không còn căng sữa, không còn chảy sữa, nên tưởng rằng mình bị giảm hay mất sữa.
Có những trường hợp các mẹ vẫn tiếp tục cho con bú như bình thường, thì vẫn luôn đủ sữa, nhưng có nhiều trường hợp các mẹ bổ sung sữa công thức, từ đó sữa mẹ giảm đi thật sự.
Do đó, từ sau 6 tuần cách kích sữa cho giai đoạn này phụ thuộc chủ yếu vào tốc độ làm trống sữa trong tuyến sữa. Có nghĩa là bú hút càng nhiều thì sữa càng nhiều.